معرفی انواع عمل‌های جراحی چشم برای برداشتن عینک

اگر از عینک استفاده می‌کنید و به هر دلیلی قصد کنار گذاشتن آن را دارید، احتمالاً اسم عمل لیزیک (LASIK) بارها به گوشتان خورده یا با این روش جراحی آشنایی دارید. عمل لیزیک یکی از انواع عمل چشم برای رفع عیوب انکساری و برداشتن عینک است. از میان روش‌های دیگری که در اصلاح بینایی و حذف عینک موثرند می‌توان به کراتکتومی فتورفرکتیو یا PRK، لازک، اسمایل یا SMILE و تعویض لنز انکساری یا RLE اشاره کرد. سوال اکثر افراد این است که کدام یک از این روش‌های جراحی مناسب‌تر است؟ مزایا و معایب هر کدام از این روش‌ها چیست؟ کدام یک دوران نقاهت کمتری دارد؟ هزینه انواع عمل چشم چقدر است؟ در این مقاله به سؤالاتی ازاین‌قبیل و بسیاری از سؤالات دیگر پاسخ می‌دهیم.

منظور از جراحی اصلاح عیوب انکساری چشم چیست؟

عیوب انکساری مشکلاتی‌اند که باعث می‌شوند دید طبیعی مختل و افراد دچار تاری دید یا ضعف بینایی شوند. برخی از رایج‌ترین عیوب انکساری عبارت‌اند از نزدیک‌بینی، دوربینی، پیرچشمی و آستیگماتیسم. جراحی‌های اصلاح عیوب انکساری می‌توانند به حذف عینک و اصلاح عیوب بینایی کمک کنند. رایج‌ترین انواع عمل چشم عبارت‌اند از جراحی‌های لیزری مانند لیزیک (LASIK) و پی آر کی (PRK). این جراحی‌ها و بسیاری از روش‌های دیگر می‌توانند دید کامل و طبیعی را به افراد بازگردانند و نیاز به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی را کاهش دهند یا حتی به طور کامل از بین ببرند. اما جراحی چشم می‌تواند عوارض جانبی ناخوشایندی داشته باشد. وضعیت سلامت عمومی و بینایی بر اینکه آیا این جراحی به شما کمک می‌کند یا خیر تأثیر می‌گذارد. در ادامه با انواع عمل چشم و مزایا و معایب هرکدام از این روش‌ها آشنا خواهیم شد.

انواع عمل‌ جراحی چشم برای برداشتن عینک

به‌طورکلی و در یک دسته‌بندی عمومی، دو نوع روش برای اصلاح عیوب انکساری وجود دارد:

• روش‌های لیزری: در این روش‌ها از لیزر برای ایجاد تغییرات بسیار جزئی در شکل قرنیه‌ها استفاده می‌شود. این تغییرات بر نحوه خم‌شدن نور توسط قرنیه‌ها تأثیر می‌گذارد که می‌تواند خطاهای انکساری را کاهش دهد یا به طور کامل برطرف کند.
• روش‌های کاشت یا جایگزینی لنز: جراحی‌های کاشت یا جایگزینی لنز شامل قرار دادن یک لنز مصنوعی در چشم (با یا بدون برداشتن لنز موجود) می‌شود. لنزهای مصنوعی به‌صورت سفارشی ساخته می‌شوند تا نور را به‌درستی خم و عیوب انکساری چشم را اصلاح کنند.

در یک دسته‌بندی دیگر، انواع عمل چشم و روش‌های جراحی اصلاح دید می‌توانند شامل هر یک از موارد زیر باشند:

• لیزیک (LASIK laser-assisted in situ keratomileusis): لیزیک یکی از شناخته‌شده‌ترین جراحی‌های اصلاح دید با لیزر است.
• روش‌های لیزیک با ابزار یا مراحل خاص، مانند لازیک هدایت‌شده با توپوگرافی: این روش‌ها از تکنولوژی ویژه‌ای برای «نقشه‌برداری» از سطح چشم استفاده می‌کنند.
• کراتکتومی فتورفرکتیو (PRK): یکی دیگر از جراحی‌های اصلاح دید با لیزر است که روشی قدیمی‌تر از لازیک به شمار می‌رود.
• اسمایل (استخراج لنتیکول با برش کوچک) (SMILE): اسمایل نوع جدیدی از جراحی لیزری است که روشی کم تهاجمی برای اصلاح دید به‌حساب می‌آید.
• لازک (LASEK): لیزیک اپیتلیال نوع دیگری از جراحی لیزری است که شباهت‌هایی به PRK دارد.
• کاشت لنز داخل چشمی فیکیک (Phakic IOL) در این روش، بدون برداشتن لنز طبیعی فرد، یک لنز مصنوعی در داخل چشم قرار داده می‌شود.
• تعویض لنز انکساری (Refractive Lens Exchange): در این روش، لنز طبیعی فرد با یک لنز مصنوعی جایگزین می‌شود.

در ادامه به طور مفصل با هر یک از انواع عمل چشم برای رفع عیوب انکساری و اصلاح بینایی، بیشتر آشنا خواهیم شد.

عمل لیزیک (LASIK)

جراحی لیزیک یا کراتومیلوسیس درجا با لیزر (Laser-assisted in situ Keratomileusis) برای افرادی که نزدیک‌بین، دوربین یا آستیگماتیسم هستند مناسب است. در جراحی لیزیک، پزشک یک فلپ (Flap) در لایه بیرونی قرنیه ایجاد می‌کند تا به بافت زیرین آن برسد. سپس از لیزر برای تغییر شکل بافت زیر قرنیه استفاده می‌کنند تا بتواند نور را به‌درستی متمرکز کند. فلپ همان چیزی است که لیزیک را از سایر روش‌ها متمایز می‌کند. در مواردی ممکن است جراحی از نوعی تصویربرداری کامپیوتری برای ایجاد تصویری دقیق از قرنیه چشم به‌عنوان استفاده کند. 

مزایای عمل لیزیک

از مزایای این این عمل می‌توان به مواردی مانند دوران نقاهت کوتاه آن و عدم نیاز به باندپیچی یا بخیه پس از اتمام عمل اشاره کرد. در طول این جراحی به دلیل تزریق بی حسی‌های موضعی، بیمار درد را حس نمی‌کند. شانس موفقیت در عمل لیزیک نیز بسیار بالاست.

معایب عمل لیزیک

دچار شدن به عوارض جانبی پس از عمل یکی از معایب اصلی این روش است. خشکی چشم یکی از عوارض جانبی شایع در این روش جراحی است؛ سایر عوارض جانبی این عمل عبارت‌اند از: تاری دید، کاهش دید در شب و حساسیت به نور. از دیگر معایب این روش جراحی می‌توان به داشتن شرایط خاص برای شروع جراحی اشاره کرد.

دوران نقاهت

دوران نقاهت در روش لیزیک بسیار کوتاه است و اکثر افراد بعد از چند روز می‌توانند به فعالیت‌های روزمره بازگردند. البته ازآنجایی‌که تاری دید یکی از عوارض شایع در این عمل جراحی است، بهتر است تا زمانی که این مشکل به طول کامل برطرف نشده، از رانندگی یا سایر فعالیت‌هایی که به بینایی کامل احتیاج دارند خودداری کنید. 

هزینه عمل لیزیک

هزینه این عمل جراحی حداقل هشت میلیون تومان است؛ اما ممکن است در مراکز مختلف هزینه‌های متفاوتی داشته باشد. به‌طورکلی هزینه عمل وابسته به موارد متعددی است که ذکر همه آنها از موضوع این مطلب خارج است. هنگام محاسبه هزینه انواع عمل چشم باید به پوشش بیمه نیز توجه داشت، بسیاری از عمل‌های رفع عیوب انکساری، از آنجا که در دسته جراحی‌های زیبایی قرار می‌گیرند تحت پوشش بیمه نیستند.

کراتکتومی فتورفرکتیو (PRK)

کراتکتومی فتورفرکتیو یا Photorefractive keratectomy (PRK) یکی از انواع عمل چشم برای حذف عینک است. جراح در این روش، به‌جای کار کردن در ناحیه زیر فلپ، مستقیماً روی سطح قرنیه عمل خود را انجام می‌دهد. PRK همان مشکلات بینایی لیزیک را اصلاح می‌کنند، اما این روش برای افرادی با قرنیه نازک یا چشم‌های خشک مناسب‌تر است. دوران نقاهت در این روش طولانی‌تر و سخت‌تر از لیزیک است. بیماران معمولاً به مدت 5 تا 7 روز پس از عمل از "بانداژ" لنز تماسی استفاده می‌کنند.

مزایای عمل کراتکتومی فتورفرکتیو

از مزایای این روش می‌توان به اثربخشی بالا و سادگی آن اشاره کرد.

معایب عمل کراتکتومی فتورفرکتیو

احتمال عفونت بالا، درد و ناراحتی بیشتر نسبت به سایر روش‌ها، احتمال به‌وجودآمدن زخم و حساسیت به نور نیز از معایب و نقاط ضعف روش PRK به شمار می‌روند. 

دوران نقاهت

همان طور که پیش از این اشاره شد، دوران نقاهت در این روش جراحی در مقایسه با روش لیزیک طولانی‌تر است. در روش PRK بیماران باید حداقل 5 تا 7 روز پس از عمل از بانداژ تماسی استفاده کنند و بهبودی کامل در این روش حدود 1 تا 6 ماه طول می‌کشد.

هزینه عمل کراتکتومی فتورفرکتیو

هزینه این عمل حدود 10 میلیون تومان است و ازآنجایی‌که یک عمل زیبایی به شمار می‌رود، تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.

جراحی اسمایل چشم (SMILE)

عمل SMILE) Small Incision Lenticule Extraction) یک جراحی لیزری چشم است که آستیگماتیسم و نزدیک‌بینی را درمان می‌کند. پس از جراحی اسمایل دیگر نیازی به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی ندارید. برای واجد شرایط بودن در این روش باید معیارهای خاصی را داشته باشید که توسط جراح شما سنجیده و بررسی می‌شوند. میزان موفقیت و عدم بازگشت نتایج در این روش بسیار وابسته به مهارت و تجربه جراح است. 

مزایای عمل اسمایل

از مزایای این روش می‌توان به کاهش خشکی چشم و کاهش آسیب‌های چشمی اشاره کرد. 

معایب عمل اسمایل

عمل اسمایل نیز همانند هر عمل جراحی دیگری علاوه بر داشتن مزایای فراوان، دارای معایب و خطرات بالقوه‌ای نیز هست. از معایب و نقاط ضعف این روش می‌توان به احتمال عدم موفقیت و بازگشت نتایج پس از عمل اشاره کرد. البته این موضوع تا حد زیادی به تجربه جراح وابسته است. یکی دیگر از معایب این روش این است که نیاز به شرایط جسمی و سلامتی خاصی دارد.

دوران نقاهت

سرعت بهبودی در این روش نسبتاً بالا است. بینایی بیمار در حدود چند ساعت پس از عمل جراحی اسمایل بهتر می‌شود و دوران نقاهت کامل در این روش، چیزی در حدود 6 هفته است. در این مدت بینایی بیمار به طور کامل بهبود پیدا می‌کند و بینایی‌اش تثبیت خواهد شد.

هزینه عمل اسمایل

هزینه عمل اسمایل در مقایسه با سایر روش‌ها بالاتر است و تحت پوشش بیمه نیز قرار نمی‌گیرد.

عمل لازک (LASEK)

لازک یکی از انواع عمل جراحی چشم است که بسیاری از مزایای سایر روش‌های جراحی را با هم ترکیب می‌کند. کراتومیلوسیس اپیتلیال لیزیک یا لازک، مزایای دو روش متداول انجام شده - لیزیک و PRK را با یکدیگر ترکیب می‌کند. از این روش جراحی برای درمان آستیگماتیسم، نزدیک‌بینی یا دوربینی استفاده می‌شود. 

مزایای عمل لازک

یکی از مزایای عمل لازک این است که مزیت‌های دو روش متداول جراحی، لیزیک و PRK را با یکدیگر ترکیب کرده است و احتمال دچار شدن به خشکی چشم در این روش کمتر از روش لیزیک است.

معایب عمل لازک

احتمال دچار شدن به عوارض جانبی پس از عمل یکی از مهم‌ترین معایب این روش است. از عوارض جانبی احتمالی آن می‌توان به تاری دید و کاهش بینایی در نور کم اشاره کرد. دوران نقاهت نسبتاً طولانی و درد و ناراحتی بیشتر نسبت به عمل لیزیک نیز از معایب این روش جراحی به شمار می‌روند.

دوران نقاهت

دوران نقاهت در این روش طولانی‌تر از سایر روش‌هایی است که پیش‌ازاین ذکر شد (حدود دو هفته). 

هزینه عمل لازک

باید توجه داشت که این عمل تحت پوشش بیمه نیست و هزینه آن می‌تواند از حداقل 8 میلیون تومان تا مبالغ بالاتر را شامل شود.

عمل کاشت لنز داخل چشمی فیکیک (IOL Phakic)

یکی از انواع عمل چشم برای ضعیفی و اصلاح دید، عمل کاشت لنز داخل چشمی فیکیک یا Phakic IOL است. ایمپلنت‌های داخل چشمی فیکیک یا لنزهای تماسی کاشتنی (ICL) برای افرادی طراحی شده‌اند که برای روش‌های جراحی لیزیک و PRK بیش از حد نزدیک‌بین هستند. در این روش، پزشک یک برش کوچک در لبه قرنیه ایجاد می‌کند و لنز ایمپلنت را به عنبیه متصل می‌کند یا آن را پشت مردمک قرار می‌دهد. در کاشت لنز داخل چشمی فیکیک بر خلاف RLE، لنز طبیعی در جای خود باقی می‌ماند. 

مزایای عمل عمل کاشت لنز داخل چشمی فیکیک

یکی از مزایای این روش جراحی این است که طیف وسیعی از مشکلات بینایی را درمان می‌کند. مزیت دیگر این روش این است که در آن لنز طبیعی از چشم خارج نمی‌شود.

معایب عمل کاشت لنز داخل چشمی فیکیک

خطرات احتمالی این روش عبارت‌اند از: احتمال ازدست‌دادن بینایی، مشکلات دید در شب و نیاز به انجام جراحی‌های بیشتر برای تنظیم، برداشتن یا جایگزینی لنزها.

دوران نقاهت

دوران نقاهت در این روش نسبتاً بالا است. بهبودی کامل پس از عمل عمل کاشت لنز داخل چشمی فیکیک چیزی در حدود 8 تا 12 هفته زمان می‌برد.

هزینه عمل عمل کاشت لنز داخل چشمی فیکیک

هزینه این عمل بستگی به موارد متعددی مانند کیفیت و میزان مواد به کار رفته طی جراحی، تجربه جراح، مدت زمان عمل و مواردی از این قبیل دارد. اما به طور کلی از آنجایی که این عمل جزو عمل‌های زیبایی به شمار رود و تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد، ممکن است هزینه نسبتاً بالایی داشته باشد.

تعویض لنز انکساری (RLE)

 RLE مخفف عبارت Refractive Lens Exchange یا تعویض لنز انکساری است. نام‌های دیگر این روش جراحی عبارت‌اند از PRELEX، CLE و RLR. این روش در حقیقت همان جراحی آب‌مروارید و یکی از انواع جراحی چشم برای برداشت عینک است. پروسه جراحی به طور خلاصه به این شیوه است که جراح ابتدا یک برش کوچک در لبه قرنیه ایجاد می‌کند، سپس عدسی‌های طبیعی چشم را برمی‌دارند و آن را با لنزهای پلاستیکی و مصنوعی جایگزین می‌کنند. این روش می‌تواند دوربینی یا نزدیک‌بینی شدید را اصلاح کند. برای افرادی که قرنیه نازک، چشم‌هایی خشک یا سایر مشکلات جزئی قرنیه دارند، بسیار مناسب است. عمل لیزیک را می‌توان با RLE برای اصلاح آستیگماتیسم ترکیب کرد. از مزایای این روش می‌توان به‌احتمال موفقیت بالای آن و هزینه مناسب آن اشاره کرد. 

مزایای عمل RLE

همانطور که اشاره شد، این عمل می‌تواند دوربینی یا نزدیک بینی شدید را اصلاح کند و در درمان طیف وسیعی از خطاهای انکساری نیز موثر باشد. از دیگر مزایای این روش نیز احتمال موفقیت بالای و هزینه ناچیز آن است که اشاره شد.

معایب عمل RLE

همانند سایر عمل‌های دیگر، دچار شدن به عوارض جانبی پس از عمل به ویژه خشکی چشم و افزایش فشار داخل چشمی، یکی از معایب اصلی این روش است. احتمال عفونت نیز در عمل RLE وجود دارد.

دوران نقاهت

دوران نقاهت در جراحی‌ها بستگی به مواد مختلفی مانند وضعیت جسمانی و توان بدنی هر فرد و موارد این چنینی دارد اما به طور کلی دوران نقاهت و زمان بهبودی کامل در عمل RLE از چند هفته تا چند ماه متغیر است.

هزینه عمل RLE

حداقل هزینه این عمل جراحی 4 میلیون تومان است و تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.

کدام روش جراحی برای رفع عیوب انکساری چشم بهتر است؟

درواقع نمی‌توان در مورد انواع عمل چشم، «بهترین» روش به معنای برتری روش جراحی خاص نسبت به سایرین تعیین کرد. روش مناسب برای هر فردی ممکن است با افراد دیگری که مشکل مشابهی دارد کاملاً متفاوت باشد. این تفاوت در شیوه‌های جراحی، در حقیقت به دلیل تفاوت در عیوب انکساری افراد و نوع چشم افراد و مواردی مانند ضخامت قرنیه، خشکی چشم، استفاده یا عدم استفاده از لنز خارجی و... است؛ پس بسیاری از عوامل می‌توانند بر انتخاب بهترین روش جراحی برای هر  تاثیر بگذارند. مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:

• نوع خاص خطای انکساری: برخی از روش‌ها برای اصلاح خطاهای انکساری خاص بهتر هستند. همچنین ممکن است در یک چشم بیش از یک نوع خطای انکساری وجود داشته باشد (مانند دوربینی و آستیگماتیسم).
• شدت خطای انکساری: برخی از روش‌ها تنها در صورتی توصیه می‌شوند که خطای انکساری به‌اندازه کافی شدید باشد.
• سلامت چشم و وجود سایر مشکلات احتمالی: برخی از روش‌ها در صورت ابتلا به سایر بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم یا خشکی چشم توصیه نمی‌شوند.

ازآنجایی‌که گزینه‌های جراحی بسیار متنوع‌اند، همواره مشورت با پزشک متخصص و باتجربه بهترین منبع برای کسب اطلاعات و رفع نگرانی است. پزشک متخصص می‌تواند تمام گزینه‌ها را توضیح دهد و به شما در تصمیم‌گیری کمک کند.

جمع‌بندی

در این مقاله با انواع عمل چشم برای رفع عیوب انکساری و برداشتن عینک آشنا شدیم. مزایا و معایب هر کدام از این روش‌ها را شناختیم و عوارض جانبی احتمالی هر یک را ذکر کردیم. توضیح دادیم که هر عمل برای چه خطای انکساری و چه گروهی از افراد مناسب است و دوره نقاهت هر عمل چقدر است.

در نهایت باید بدانید که بهترین عمل جراحی چشم وجود ندارد و پزشک متخصص بر اساس نوع بیماری، شدت بیماری و وضعیت سلامتی و نوع چشم‌های هر فردی، روش جراحی مناسب برای آن فرد را به کار می‌گیرد. پس مراجعه به متخصص و مشورت با او بهترین کار برای تعیین جراحی مناسب وضعیت و نیاز چشم شما خواهد بود. 

سؤالات متداول

کدام عمل چشم بهتر است؟

در مورد انواع عمل چشم و روش‌های جراحی برای برداشتن عینک یا رفع عیوب انکساری چشم، «بهترین» روش معنایی ندارد. پزشک متخصص باتوجه‌به نوع خطای انکساری و شدت آن و همچنین نوع چشم‌های هر فرد، روش مناسب برای آن فرد را به کار می‌گیرد.

هزینه عمل چشم برای برداشتن عینک چقدر است؟

هزینه انواع عمل چشم، بسته به نوع آن عمل و میزان سختی آن متفاوت است. به‌طورکلی موارد متعددی بر هزینه یک عمل جراحی تأثیرگذارند از جمله: مهارت و تجربه جراح، نوع و میزان مواد و ابزار مصرفی حین عمل، مدت‌زمان عمل و... . پوشش بیمه نیز یکی از مواردی است که بر هزینه انواع عمل چشم تاثیر می‌گذارد. بسیاری از عمل‌های برداشتن عینک جزو جراحی‌های زیبایی محسوب می‌شوند تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند.